Kanada

Kanada munduko 10. ekonomia da, eta ekonomia sendo eta dibertsifikatua delako nabarmentzen da. Baliabide naturalen ugaritasunak, bereziki petrolioarenak, gasarenak eta mineralenak, bultzatzen dute, baina baita gora doazen teknologiaren, manufakturaren eta finantza-zerbitzuen sektoreek ere. Gainera, Kanada aktore gakoa da nazioarteko merkataritzan; Estatu Batuak du merkataritza-kide nagusia T-MEC Itunaren pean, eta merkatu libreko akordioak ditu Europar Batasunarekin eta Pazifikoko zenbait ekonomiarekin. Euskadiko enpresarentzat ahalmen handienetakoa duen merkatuetako bat da Kanada, duen egonkortasuna, dibertsifikazioa eta merkataritzako irekiera dela eta.

Mundura irekitako merkatu oso lehiakorra

Kanadak 40 milioi inguruko biztanleria du, eta ekonomia sendoa eta dibertsifikatua du. Baliabide naturalen aberastasunak, petrolioarenak, gasarenak eta mineralenak, esaterako, eta gorakada izaten ari diren teknologiaren, manufakturaren eta finantza-zerbitzuen sektoreek bultzatzen dute ekonomia. Dibertsifikazio hori gakoa izan da lehengaien prezioen fluktuazio globalen aurreko erresilientziarako. Nazioarteko merkatuan, Kanada aktore garrantzitsua da; Estatu Batuak du merkataritza-kide nagusia T-MEC Itunaren pean, eta merkatu libreko akordioak ditu Europar Batasunarekin eta Pazifikoko zenbait ekonomiarekin. Politikoki, politika makroekonomiko sendoak ahalbidetzen dituen egonkortasuna eta sistema demokratiko indartsua ditu; esaterako, inflazioa kontrolatzera bideratutako Kanadako Bankuaren moneta-politika. Kanada munduko ekonomiarik aurreratuenetako eta lehiakorrenetakoa da, egonkortasun ekonomikoa, merkataritzako irekiera eta dibertsifikazio ekonomikoa baititu, eta zahartuta dagoen baina hazten ari den biztanleria.

Kanadako ekonomiaren jarduera sendoa izan da. Batez ere haren sektore-dibertsifikazioak bultzatu du ekonomia, petrolioa, gasa eta mineralen moduko baliabide naturalen oinarri sendoa eta gora doazen teknologiaren, manufaktura aurreratuaren edo finantza-zerbitzuen moduko sektoreak nahasten baititu. Dibertsifikazio horrek aukera eman dio Kanadari salgaien prezioetako gorabeherei eta munduko merkataritzako dinamikei hobeto eusteko. Halere, erronka garrantzitsuei aurre egin behar die: esportazio energetikoekiko mendekotasuna murrizteko beharra, Txinarekiko merkataritza-tentsioei egokitzea eta energia garbiagoetarako trantsizioa kudeatzea, besteak beste. Etorkizunerako neurriz haztea aurreikusten da, eta ingurumenaren jasangarritasunari eta merkataritzaren dibertsifikazioari begira. Bitartean, Kanadak ekonomia erresiliente eta lehiakor gisa finkatu nahi du munduko testuinguruan.

Kanada nazioarteko merkataritzaren aktore nagusienetako bat da. Esportazioak baliabide naturalen mende daude, bereziki petrolioaren edo gasaren moduko produktu energetikoen mende; kopuru osoaren laurden bat dagokie, hain zuzen ere. Era berean, herrialdea mineralen, basoko produktuen, nekazaritza-produktuen (garia eta arbia, adibidez) eta manufakturaren, ibilgailu eta makineriaren, esaterako, esportatzaile handia da.

Estatu Batuak da herrialdearen merkataritza-kiderik handiena, eta Kanadako esportazioen % 70 inguru hartzen dute, bereziki Mexiko, Estatu Batuak eta Kanadaren arteko Itunaren bidez (T-MEC). Gainera, Kanadak merkatu libreko akordioak ditu Europar Batasunarekin (CETA) eta Pazifikoko zenbait ekonomiarekin CPTPP pean. Horrek, aukera eman dio irismena zabaltzeko Japonia edo Australia moduko merkatuetara. Azken urteetan, Kanadako lehengaien eskaria handitu egin da Europan eta Asian, hein batean eskualde horiek Errusiako esportazio energetikoekiko mendekotasuna murrizten saiatu direlako.

Hala ere, Kanadak erronkak ditu nazioarteko merkataritzan, Txinarekiko tentsioa barne, hura baita haren nekazaritza-produktuen merkaturik nagusienetako bat. Bestalde, Estatu Batuekiko mendekotasuna murrizteko merkataritza-kideak dibertsifikatzeko beharrari ere egin behar dio aurre. 2025ean esportazioak % 2,7 haztea espero da, eta urteko % 2 batez beste 2026 eta 2028 artean.

Kanadako merkatua sendoa eta dinamikoa da, eta ekonomia globalean oso integratua dago. Bere egiturak bizi duen garapen ekonomikoa eta Estatu Batuen moduko merkatu handiekiko gertutasuna islatzen du. Historikoki petrolioaren, gasaren, meatzaritzaren eta basoko produktuen moduko baliabide natural ugarien mende egon bada ere, Kanadako merkatuaren dibertsifikazioak gora egin du berriki. Teknologia, manufaktura aurreratua, bioteknologia, finantza-zerbitzuak eta energia garbien moduko sektoreak nabarmendu egin dira, eta Toronto, Vancouver eta Montreal moduko hiriak teknologia eta finantza-hub garrantzitsuak egin dira mundu mailan.

Kanadako kontsumo-merkatua munduko aurreratuenetakoa da, eta biztanleriak bizi-maila altuaz eta ondasun eta zerbitzuen eskari indartsuaz gozatzen du. Txikizkarien, higiezinen eta zerbitzuen sektoreak gakoak dira barne-ekonomiarako. Bestalde, talentua eta kapitala erakartzen dituen immigrazio-politikak kontsumoa bultzatu du, eta horrek hazkundea elikatzen du merkatuaren zenbait alorretan. Kanada helmuga erakargarria da atzerriko zuzeneko inbertsiorako egonkortasun politikoa, azpiegitura aurreratua eta enpresa-inguru mesedegarria dela eta. Hala ere, Kanadako gobernua zenbait inbertsio murrizten hasi da, bereziki baliabide naturalen eta teknologiaren moduko sektore estrategikoetan, segurtasun ekonomikoa eta burujabetza babesteko.

Kanadak arrisku txikia du merkataritzarako eta inbertsioetarako, egonkortasun politikoa, legedi sendoa eta dibertsifikazio ekonomikoa baititu. Hala ere, alderdi batzuek nolabaiteko arriskuak sortzen dituzte. Baliabide naturalen esportazioarekiko mendekotasunak, bereziki petrolioarekikoak eta mineralekikoak, prezio globalen aldakortasunaren mende jartzen du Kanada. AEBn merkataritza-inguru protekzionistago bat izateko aukerak erronkak sor litzake Kanadako merkataritza eta inbertsio-jardueretarako, muga-zergak eta mugako kontrol zorrotzagoak proposatu baitira. Bestalde, hiri gako batzuetan higiezinen merkatua gehiegi berotuta egotea finantza-arrisku bat da. Erronka horiek gorabehera, Kanada helmuga erakargarria da inbertsioetarako, araudia mesedegarria eta ekonomia aurreratua baititu. Halere, era egokian kudeatu behar ditu arrisku horiek lehiakortasuna izaten jarraitzeko epe luzera.

Gobernuak Kanadako ekonomian duen esku-hartzearen ezaugarria da oreka duela merkatu libreko politiken eta egonkortasuna eta ongizate soziala bermatzeko erregulazio estrategikoaren artean. Kanadako gobernuak eginkizun garrantzitsua du osasunaren, hezkuntzaren eta gizarte-zerbitzuen sektorean, sarbide unibertsala lehenesten baita. Ekonomiari dagokionez, baliabide naturalak kudeatzeko, energia garbia sustatzeko eta teknologia eta energia moduko industria estrategikoetan atzerriko inbertsioa erregulatzeko politiketan esku hartzen da, esaterako, sektore horietan Txinaren inbertsioak mugatuz. Berrikuntza eta lehiakortasuna sustatzeaz gain, Kanadak neurriak ere ezartzen ditu industria nazionalak babesteko eta ingurumen-erronkei aurre egiteko eta epe luzera hazkunde jasangarria ziurtatzeko.

Kanadak 49 herrialde hartzen dituzten Merkatu Libreko 15 Itun ditu. Ekonomiaren irekiera dela eta, bost langiletik bat zuzenean edo zeharka esportazioekin lotuta dago, eta merkatuaren liberalizazioak 2025etik aurrera gobernuan izango diren alderdien babesa izango du. Neurri batean, arlo horretako politikak AEBrekin harreman estuak izaten jarraitzeko beharrek baldintzatuko dituzte; hura baita alde handiz Kanadaren merkataritza-kiderik nagusiena. Merkataritzarekiko ziurtasun handiagoa dago 2020an USMCA, Ipar Amerikako Merkataritza Libreko Itunaren (IAMLI) ondorengoa, ezarri geroztik eta Joe Bidenen administrazioan zehar, eta ez da espero Trump agintera heltzeak harreman hori aldatuko duenik.

Kanadan Euskadiko enpresentzako merkataritza-oztopoak nahiko txikiak dira, Kanadaren eta Europar Batasunaren arteko Ekonomia eta Merkataritza Hitzarmen Globalari (CETA) esker. Halere, erronkak sor daitezke elikadura, teknologia edo farmaziaren moduko sektoreetako araudizko estandarretara egokitzeko edota probintzia batetik besterako araudian dauden desberdintasunak direla eta. Bestalde, Quebecen beharrezkoa da frantsesezko lege linguistikoak betetzea. Oztopo horiek gorabehera, Kanadak inguru mesedegarria eskaintzen du Euskadiko enpresentzat.

Kanadako araudiak atzerriko erakundeak babesten ditu, eta funtzionamendua, patenteen babes sendoa eta berrikuntzari mesede egiten dioten politikak eskaintzen dizkie. Sistema juridikoa gardena eta eraginkorra da, eta jabetza errealaren eta intelektualaren eskubideen babes eraginkorra, auzien ebazpen bidezkoa eta arbitraje-laudoen exekuzioa bermatzen ditu. Kaudimengabeziaren arloan legedia ona du, errekuperazio-tasak hobetu egin dira eta diru-zuritzeari aurre egiteko ahaleginak egiten ari dira. Hori dela eta, Kanada helmuga erakargarria da atzerriko inbertsioarentzat eskualdekako desberdintasun juridiko batzuk gorabehera.