Herrialde garatuetako biztanleriaren zahartzeak, bizi-itxaropenaren handitzeak bultzatuta, erronka sozial, zientifiko eta ekonomiko garrantzitsuak planteatzen ditu. Erronka horiei aurre egiteko ITTHACA proiektua (ITT: Healthy Aging and Care Autonomy) sortu da, SPRI Taldearen Elkartek programak finantzatua. Lankidetza-ekimen honetan, Euskal Herriko sei ikerketa-erakunde ari dira parte hartzen: Tecnalia, AZTI, CITA -alzhéimer, Mondragon Unibertsitatea, Achucarro eta Biobizkaia.
Zahartze osasungarria hobetzeko helburu nagusiarekin, proiektua narriadura kognitiboaren prebentzioan zentratzen da. Horretarako, hainbat estrategia erabiltzen ditu, hala nola zahartzearekin lotutako biomarkatzaileak identifikatzea, adinarekin lotutako emaitzak iragartzeko ereduak garatzea eta sentsoreak erabiltzea osasun-parametroak zuzenean monitorizatzeko. Azken batean, proiektuak Euskal Herrian pertsonen bizi-kalitatea hobetzea du helburu.
ITTHACA narriadura kognitiboaren prebentzioari buruzko azterlan multimodal batean oinarritzen da, CITA GO-ON izenekoa. Finlandiako eredu batetaz baliatuta euskal testuinguru kultural, sanitario eta sozialera egokitzen da, eta bizi-estilo osasungarriko bost neurri biltzen ditu: ariketa fisikoa, estimulazio mentala, jarduera sozialak, dieta bihotz-osasungarri eta arrisku-faktoreen kontrola.
Proiektua iaz hasi zen eta 2025ean amaituko da. Dementzia-arriskua duten 60 eta 85 urte bitarteko 246 parte-hartzaile biltzen dituen azterlan bat egingo da ere. Biomarkatzaileak identifikatzeko prozesuan dago, proteomika (proteinen azterketa), odoleko metabolomika eta hesteetako mikrobiomaren metagenomika (gorozkiak) tekniken bidez, zahartze-markatzaileak zuzenean detektatzeko. Modelizazio prediktiboak datu horiek integratzen ditu, zahartze biologikoa monitorizatzeko eta adinekoen bizi-kalitatea hobetzeko tresna diagnostikoak bilatuz.
Proiektuaren lehen urtean, lehenengo parte-hartzaileak bildu dira eta biomarkatzaileen karakterizazioan aurrera egin da, hasierako emaitza pozgarriekin. Gainera, hainbat iturritako informazioa txertatu da iragarpen-ereduetan, eta diziplinarteko lankidetza sustatu da, azterketaren diseinua eta aplikagarritasuna optimizatuta.
Proiektuaren hurrengo faseetan, hurrengo hilabeteetan garatuko direnak, jarraipen-saioak egingo dira esku-hartzeek azterketa-parametroetan duten eragina ebaluatzeko. Halaber, biosentsoreen balidazioa zabaltzea aurreikusten da, benetazko inguruneetan probak eginez, eta bideragarritasuna eta zehaztasuna ziurtatuz. Iragarpen-ereduak lehen urtean bildutako datuekin findu eta baliozkotuko dira. Gainera, lantaldeak aurretiazko emaitzak biltzar zientifikoetan eta argitalpen espezializatuetan zabaltzeko asmoa du, eskuratutako ezagutza partekatzeko eta zahartze osasuntsuan lankidetza sustatzeko.
ITTHACAk diziplina arteko ahalegina eskatzen du, ikerketa eta berrikuntza teknologikoaren bidez zahartze osasungarria hobetzea bilatzen duena, eta oinarri sendoa ezartzen du estrategia pertsonalizatuak garatzeko, Euskal Herriko adinekoei mesede egingo dietenak eta etorkizuneko ekimenetarako eredu izan daitezkeenak.
SPRI Taldeak euskal enpresen I+G bultzatzen du tresnekin, aktiboekin, laguntzekin, lantalde eta aliantzekin, ikerketa sustatzeko eta teknologia berriak sortzeko. Elkartek, Emaitek edo Hazitek bezalako I+Grako laguntza programak kontsulta itzazu.