Txile

Txilek ekonomia egonkorra du; finantza-sektore sendoa eta lege nahiz politika arloko egonkortasuna. Horrek guztiak atzerriko zuzeneko inbertsioari mesede egiten dio. Meatzaritza-industria sendoak, munduko garrantzitsuenetakoak, energia berriztagarrien moduko sektoreetako aukerak eta azpiegituren asmo handiko planek Hego Amerikako merkaturik erakargarrienetakoa egiten dute Txile.

Meatzaritza, energia eta azpiegituren sektorean aukera handiko herrialdea

Txile merkatu libreko ekonomia da, eta politika publikoak eta makroekonomia egonkorrak izan ditu bere historian. Kobrearen munduko ekoizle eta esportatzaile handiena da, eta litio-ekoizle garrantzitsua. Gobernuko presidente Gabriel Boricek zenbait erreforma egiteko asmoa du: meatzaritza-erregalia berriak eta enpresen klimari eta herrialdeko inbertsioei eragin diezaiekeen ingurumen eta lan-araudi zorrotzagoak, esaterako.

BPG errealaren % 2,8ko hazkundea espero da 2024an. Gorakada hori litioa edo kobrearen moduko mineral garrantzitsuen eskariarekin lotuta dago, baita hidrogeno berdearen bultzadarekin ere; funtsezkoak dira horiek herrialdearen trantsizio energetikoan. Bestalde, Txileko ekonomia inflazioaren egonkortasun-egoera batean dago, eta familien erosahalmena handituko du horrek. Egungo politika-giroa egonkorra mesedegarria da atzerriko inbertsioentzat. Txileren hazkundearentzako mehatxuek munduko litio eta kobrearen eskaria txikitzearekin dute lotura, eta Txinaren dezelerazioarekin; hura baita esportazioen helmuga nagusia.

BPGren % 3,3ko kontu korronteko defizita aurreikusten da 2024rako, eta urteko defizita % 3,4 haztea espero da 2025-2028 urteen artean. Defizitak meatzaritzaren industriatik lortutako irabazien irteerarekin du lotura, baina herrialdeko kontu korrontea egonkortu egingo da 2024-2028 urteen artean atzerriko zuzeneko inbertsioen fluxu sendoa dela eta, bereziki energia berriztagarrietan eta meatzaritzan. Herrialdeak dibisa-erreserba ona du, eta NDF moduko erakundeekin zorpetzeko aukera du behar izanez gero.

Txile herrialde erakargarria da atzerriko inbertsioentzat, ekonomia liberalizatua baita, eta negozioetarako giro ona baitu. Era berean, inbertitzailea babesten duten legeak ditu, eta tradizionalki inflazioa kontrolatu denez, egonkortasun makroekonomikoa du, baita zerga-kudeaketa egokia ere. Bestalde, kualifikatutako eskulana eta baliabide natural baliotsuak ditu, meatzaritzakoak bereziki. Bere geografia desabantaila bat izan daiteke, herrialdearen luzerak eragiten dituen garraio-kostuak direla eta. Egungo gobernuak inbertsio-plan bat du herrialdeko trenbide-sektorea garatzeko; eta energia berriztagarriekin batera, aukera onak eskaintzen dizkie enpresei sektore horietan.

Txile erakargarria da inbertsoreentzat, sistema burokratiko eraginkorra eta lege-sistema fidagarria dituelako. 2023ko dezelerazioaren ondoren, 2024an Txileren ekonomiak gora egitea espero da. Epe ertainean, zerga-erreforma berriak enpresen gaineko zerga-presioa handitzea espero da. Gainera, energia, ur eta eskulan-kostu altuek meatzaritza-industriaren irabaziak gutxituko dituztela espero da epe laburrera; horregatik, gobernua sektore horietako inbertsioa sustatzen ari da.

Txileko finantza-sektorea atzerriko eta tokiko inbertitzaileen interesak babesten dituen araudi zorrotzak babesten du. Horrez gain, Txileko konpainiak interes-tasa oso lehiakorrez baliatzen dira. Herrialdeko zerga-sistema da atzerriko inbertitzaileentzako oztoporik nagusienetakoa, eta gainera, erreforma berriak konplexuago egin dezake sistema hori, zergei ihes egitea eragotzi nahi baitu gobernuak.

Txilek hainbat merkataritza libreko akordio ditu 65 merkaturekin, baita harreman sendoak ere aliatu historikoekin. Txile oso herrialde aktiboa da nazioarteko merkataritzan, eta hainbat eskualde lotzen ditu, hala nola Latinoamerika, Europa edo Asia. Txina eta Estatu Batuak dira herrialdearen merkataritza-aliaturik handienak. Kobrea da herrialdeko esportazio-produktu nagusia, baina prezio energetikoen igoerak, uraren prezioak eta soldatenak haren errentagarritasuna murriztu du. Atzerriko inbertsio zuzena funtsezkoa da Txileko ekonomiarentzat, eta hori dela eta, herrialdeak ez die murrizketarik aplikatzen inbertitzaileei. Txilek Hego Amerikako inbertsio-merkaturik egonkor eta irekienetakoa du, atmosfera atsegina eta gardena. Inbertitzaileentzako arriskurik handiena Estatuko balizko politika-aldaketa da, horrek enpresentzako aukerak murriztu bailitzake.

Txilen ez dago murrizketarik atzerriko enpresentzat. Are gehiago, herrialdean operatzen duten enpresak % 100 atzerritarrak izan daitezke bertan inbertitzeko beharrik gabe. Badaude zenbait salbuespen industria gakoetan: aireko garraioa, itsas garraio nazionala, komunikabideak eta arrantza; edo Estatuari dagozkion industria estrategiko batzuetan: meatzaritzako itsas biltegien ustiaketa edo nazio-segurtasunerako eremu garrantzitsuetan kokatuta daudenak, besteak beste. Azkenean aurrera egingo balu, konstituzioaren balizko erreforma batek inbertsioarentzako gaur egun dagoen giro mesedegarria alda lezake. Halaber, espero da Txileko meatzaritza-industriari aplika dakiokeen ingurumen-araudia zorrotzagoa izango dela datozen urteetan, azterketa bat egiten ari baitira kutsadura-maila handia dela eta.

Txileko konstituzioaren eta lege-sistemaren erreformek kezka eragiten diete inbertitzaileei, eta hortaz, atzerriko inbertsioa murriztu liteke herrialdean. Meatzaritza, nekazaritza eta azpiegituren sektoreak azterketa zorrotz baten pean daude, eta inpaktu ekologikoa murrizteko eta herri indigenen eskubideak errespetatzeko eskatzen diete. Hori dena kontuan izanda ere, Txileko lege eta araudi-sistemak nazioarteko merkataritzari mesede egiten dio, eta sistema judizial sendoa eta ustelkeria-maila txikia du.